Maandelijks archief: oktober 2018

Bitterbal en Boterhoofd

Ik ken ze hoor, die egotrippers die – zonder antenne voor eventueel ongemak bij de begeerde partij – hun status gebruiken om romantisch aan hun trekken te komen.

De ervaring leert dat het er in de praktijk zelden van komt om zelfbewust ‘wegwezen, zak!’ te roepen en het gedrag van de hitsige held gewoon te melden bij een bevoegde instantie. Ongeloof, zelfverwijt en angst voor bagatellisering zijn grote hobbels.

De #metoo-beweging opent inmiddels heel wat verborgen archieven, met gevoelige gevolgen voor bovengenoemde romantici. Het is inderdaad ‘wegwezen’ nu, maar dan grondig: weg reputatie, weg baan.

Weg probleem? Mwah…

Toen enkele maanden geleden Daniele Gatti zonder mankeren ontslagen werd als dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest, dacht ik opeens: ik mis iets.

Behalve Gatti, die de directie van het orkest voerde, heb je toch ook lui die de directie van de organisatie voeren?

Nou, aan die kant mis ik dus iets.

Want het ging in Amsterdam zoals overal in de wereld: de omgeving weet niet hoe gauw ze zich moet distantiëren van de zondaar. En dan is daarmee de kous af, jammer van het openbare schavot, maar we konden niet anders.

Echt?

Want was er geen vertrouwenspersoon of klachtenloket? Zo nee, moet zoiets dan niet als de donder worden ingesteld? En zo ja, waarom gingen de getroffen orkestleden – die zich pas later aansloten bij de twee zangeressen uit de VS – daar dan niet meteen naar toe? Functioneert zo’n loket dan wel naar behoren?

En moet dáárover dan geen opening van zaken worden gegeven?

Want dit ging wel erg snel, meisjes en jongens van de directie. Of jullie niet wisten hoe vlug je een gloeiendhete bitterbal moesten uitspugen.

Ik zie boter op hoofden van organisaties, overal ter wereld trouwens.

Zolang die daar blijft zitten, blijf je publiekelijk hete ballen uitspugen en handen in onschuld wassen.

En daar schieten we geen bal/zak/fluit mee op.

Oeps!

Goeie mensen, mijn pa en mijn favoriete meester van de lagere school. En al die anderen die mij goed Nederlands hebben bijgebracht. Dachten ze. En dacht ik.

Maar nu niet meer. Mijn respect voor de taal is kwijt. Mijn waardering voor het Nederlands mist. Allemaal door mijn taalgenoten, want hun doen tegenwoordig percies waar hun zin in hebben. Bij de krant waar ik werkte, ben ik nog wel eens ingezet als taalcoach. Maar helaas, al mijn moeite was voor niks, als zorgvuldig taalgebruiker zijnde.

Nooit ‘als zijnde’ zeggen, zei mijn pa zaliger. Hij zei ook: laat je nooit tatoeëren, dat doen alleen proleten. Wist hij veel. Dat was toen.

Wat had ik m’n eiges een hoop moeite kunnen besparen. Ik in de bocht, tijdens zo’n taalcursus voor collega’s: „Schrijf wel: het aantal studenten die zakken. Schrijf niet: het aantal studenten dat zakt. Immers, het aantal zakt niet, de studenten zakken. Het aantal stijgt misschien wel.”

Een van mijn stokpaardjes was dat. Niet meer. Taal is helemaal niet hoe het hoort. Taal is hoe het gaat. Als bijna alle Nederlanders vinden dat na ‘het aantal studenten’ altijd ‘dat’ met enkelvoud komt, dan is dat zo, want de meerderheid hebben gelijk. Het kan niet bommen dat je dan van een kouwe kermis thuiskomt als je zo’n tekst bijvoorbeeld in het Duits vertaalt: ‘Die Zahl der Studenten, die durchfallt’. Dat is toch echt fout.

Democratie als natuurfenomeen zijnde: zoals de meerderheid praat, zo klopt het. Ik buig deemoedig het hoofd. Ik ben een minderheid. En zit dus altijd fout.

Nog zo’n stokpaardje. Tijdens mijn taalcursusje vroeg ik wat hieraan merkwaardig is: het meisje die haar hond uitlaat. ‘Dat’, riepen mijn redactiecollega’s in koor, ‘het meisje dat’ en niet ‘het meisje die’.

„Waarom is het dan ‘haar’ hond?”, vroeg ik dan. „Ja, nogal wiedes”, zeiden ze dan, „want de hond is van dat meisje, een vrouw, dus is het ‘haar hond’.”

„Wacht even”, bracht ik daar dan tegenin, „dus je zegt ‘het meisje dat‘ omdat meisje onzijdig is en ‘haar hond’ omdat meisje vrouwelijk is? Dus de ene keer zus, de andere keer zo?”

De blik waarmee mijn collega’s mij aankeken, spraken boekdelen. ‘Idioot’, stond erin geschreven.

Dan bracht ik weer het Duits in stelling. Ten oosten van ons is correct: das Mädchen und sein Hund.

Na die uitleg veranderde er niets in de blik van mijn collega’s.

Dus heb ik mijn strijd maar opgegeven. Hier zit niet eens een pyrrusoverwinning in. Tegenwoordig verbijt ik me stilletjes bij matroesjka, één blini, dodelijke slachtoffers, zoals het er nu naar uitziet, passagiers worden verzocht, dementíé en nog veel meer. In plaats van matrjosjka, één blin, omgekomen slachtoffers, zoals het er nu uitziet, passagiers wordt verzocht en deméntie. Of zeggen jullie ook defensíé, retentíé en politíé?

Dus ik zwijg en erger me. Pavlovreflex, tja, wat doe je eraan.

Maar als ik zelf schrijf is het: Lang leven de Oranjes! (niet: lang leve!), Amsterdam en zijn burgemeester (niet: haar), om maar wat voorbeelden te noemen. Ik streef naar zo optimaal mogelijk taalgebruik.

Oeps!

________________________________

Reageren kan hier of onder aan deze pagina.

Politie en zelfservice

Tas gestolen achter je rug, terwijl je op een terrasje zit. Op naar de politie. Die laat weten er geen werk van te maken. Het overkwam mijn dochter in Amsterdam.

Het kan erger. Een jaar geleden fietste een jonge vrouw in Hoorn na een avondje stappen naar huis. Een Somalische vluchteling sleurt de vrouw allesbehalve hypercorrect de bosjes in om haar te verkrachten. De Hoornse weet zich los te rukken. Verward rent ze over straat. Een taxichauffeur brengt haar naar huis. Daar ontdekt haar moeder klodders sperma in het haar van haar dochter. In het ziekenhuis blijkt dat ze een hersenschudding heeft, kneuzingen op haar dijbeen, keel en strottenhoofd. Haar telefoon blijkt zoek.

Wat doet de politie? „Wij kunnen niet veel doen.”

Daar laat de vrouw het niet bij zitten. Dankzij de app Find my iPhone localiseert ze haar toestel. Via haar account blijkt de verkrachter op de chatsite Badoo naar scharrels te zoeken. Ze veinst interesse en vraagt om zijn foto. Bingo! Pas dan komt de politie in actie. Vijf maanden na het voorval wordt de man in de kraag gevat. Dankzij de doe-het-zelfactie van het slachtoffer.

Mijn dochter is, gelukkig in mindere mate, ook gedupeerd. In haar tas zit onder meer haar paspoort. Doordat ze zich niet meer kan legitimeren, loopt ze haar rijexamen mis. Ook beschikt de zwerver nu over haar huissleutel.

„Hé, dat is een van de zwervers die onder onze flat slapen”, zegt een vriendin als mijn dochter haar een foto laat zien van een bewakingscamera van het eetcafé. „Te vaag”, zegt de politie, „daar kunnen we niets mee.”
„Kunt u misschien betere foto’s opvragen bij het café?”, oppert mijn dochter.
„Doe zelf maar”, antwoordt de politie.

De man aanspreken doet mijn dochter niet. „Het is een engerd. En als hij weet bij wie die sleutel hoort, ben ik bang voor ongewenst bezoek.”

Dan maar weer naar het eetcafé. Zijn er misschien scherpere foto’s? Ja, alsjeblieft, en ook een video-opname. De eigenaar geeft de foto’s graag mee. Ze hebben al langer problemen met dergelijke figuren, maar als ze er melding van maken, gebeurt er nooit iets mee. Nu eindelijk wel.

De politie kan er niet meer omheen en komt in actie. De man wordt opgepakt. Hij draagt het paspoort van mijn dochter bij zich. Die kan ze op komen halen, meldt de politie. De rest is onvindbaar. De politie weigert nadere bijzonderheden te geven. Die moet mijn dochter volgende week maar zien te weten te komen als de man voor de rechter staat, maar daar gaat ze niet naartoe. „Te eng.”

De zelfservice bij de politie is uitstekend. Misschien moet Den Haag inderdaad iets aan de capaciteit doen?

________________________________

Reageren kan hier of onder aan deze pagina.

Ladekastjes

Het geheugen is maar een raar ding, dat er niet op vooruitgaat naarmate je ouder wordt. Ik maakte daar al vroeg kennis mee, in 1963 op school, toen op de gang een oudere leraar van wie ik geen les had, voor de zoveelste keer dezelfde vraag stelde.

„Dag meneer”, zei ik.
„Dag jongen, hoe heet jij?”
„Dat heeft u al een keer gevraagd, meneer”, antwoordde ik in mijn jeugdige onschuld.
„Naar de rector”, brieste de man.
„Dat was zeer onbeleefd van jou, jongeman”, zei de rector. „Zul je het nooit meer doen?”

Een paar jaar eerder, zo rond mijn tiende, had mijn vader of moeder mij al eens verteld dat oude mensen vaak dingen vergeten. Maar, dacht ik, ik vergeet ook wel eens dingen. Dat moet ik onthouden voor later, anders denk ik straks nog dat het door mijn leeftijd komt.

Mijn geheugen stikt van de bekende en onbekende gaten. Over de onbekende gaten kan ik helaas geen mededelingen doen, maar bekende gaten zijn bijvoorbeeld bepaalde mensen op wier naam ik vroeger stelselmatig niet kon komen, zoals Sandra Bullock en Meg Ryan. Dat ergerde me mateloos, dus heb ik ze uit mijn hoofd geleerd.

Het kan nog gekker. Als je mij op het verkeerde moment naar mijn telefoonnummer of adres vraagt, kan het zijn dat ik er niet op kan komen. Zo’n verkeerd moment was bijvoorbeeld die keer dat ik wegens gebrek aan plek bij een Amsterdams hotel waar ik iets op moest pikken, mijn auto op een vluchtheuvel had gezet. Toen ik terugkwam, stond een agent een bekeuring uit te schrijven.

„Waar woont u?”, vroeg hij.
Ik noemde de straat. En kon, kwaad en verbouwereerd als ik was, prompt niet op het huisnummer komen. Ik gaf een fout nummer. De bekeuring kwam gewoon aan met de post.

„Mijn geheugen wordt slechter”, zei een vriend op zijn 56e. Hij stierf later dat jaar. Ook anderen in mijn omgeving klagen over de onbereikbaarheid van ladekastjes in hun hoofd.

Aan geheugengoeroes geen gebrek. Vitamines, voedingssupplementen, trucs, geheugentrainers, vaker lachen – tips te over. Zelf geloof ik er niet in. Zodra de fysieke veroudering de grijze massa bereikt in de vorm van plaques of gaten, moet je het met minder doen dan voorheen. Je kunt het restant trainen en op een bepaald vlak je denkprestaties wat opvijzelen, maar de pest is dat de training voor elk foefje anders is en zonder effect voor andere taken.

Lariekoek denkt u misschien, dit verhaal van mij? Vergeet het maar.

________________________________

Reageren kan hier of onder aan deze pagina.