Is een onderwijzer die de aanwijsstok in tweeën slaat op de rug van een lastige leerling een aardige man? Staat deze vraag in een toets, dan vink je ‘nee’ aan. Toch was meneer Berfelo een brave borst. Zo aardig was hij, dat hij geen orde kon houden. Helaas ging de goede man vanaf het derde leerjaar twee keer samen met ons over naar de volgende klas. Drie verloren jaren op de Leerschool in Nijmegen, want ik stak nauwelijks iets op door al die keffers die hij niet stil kon krijgen. Uiteindelijk gingen de holle vaten naar de ambachtsschool, ik naar het gymnasium. Je kunt kennelijk gewoon drie jaar lesstof missen en toch goed terechtkomen.
Ik kwam niet uit een hoger milieu. Mijn vader was gesjeesd op de mulo en werkte als telefonist op een kazerne, mijn moeder had alleen huishoudschool. Met mijn schoolkeuze hebben zij zich niet bemoeid. Nooit gingen zij naar een ouderavond. „Wat heb ik zo’n leraar nou te vertellen?”, zei mijn vader. Dat je daar als ouder vooral naartoe ging om te luisteren, kwam niet bij hem op.
Daar moet ik aan denken nu in het onderwijs de wipwap weer eens toeslaat. Nog maar kort geleden mocht de Cito-toets niet langer doorslaggevend zijn bij de keuze van de middelbare school. De basisschool moest het laatste woord krijgen. En nu is het alweer niet goed. De klacht luidt dat scholen leerlingen uit hogere milieus naar havo of vwo sturen, terwijl even slimme kinderen uit lagere milieus naar het vmbo moeten.
Hoe kan het, vraag ik mij vaak af, dat er zo veel problemen zijn die ik niet ken uit eigen ervaring? Of is er in een halve eeuw tijd een heel nieuw type mens ontstaan? Zo iemand als Hennie, is die er niet meer? Met dat jongetje – het was op zijn rug dat meneer Berfelo die stok spleet – viel geen land te bezeilen. Toen hij een keer bij ons thuis langskwam, opende hij meteen alle laden en kastjes van het dressoir om de inhoud te inspecteren, iets wat de kinderen des huizes wel uit hun hoofd lieten. En is er geen Wim meer? Dat schoffie ramde op het schoolplein regelmatig kinderen in elkaar en hij sloeg, jong als hij was, seksistische taal uit. Dat laatste was een voorbode. Rond zijn twintigste werd hij het ziekenhuis ingeslagen door de vriend van een vrouw die hij bezig was aan te randen. Die vrouw was mijn zus.
Op onze school trof je tuig aan, holle vaten en slimmeriken. Aan het eind van de rit werd er keurig gesorteerd. Alle slimmeriken belandden bij elkaar in klas 6b, de rest ging naar 6a. De school kende haar pappenheimers.
De Leerschool, waar de verf van de muren bladderde, was allesbehalve elitair. Tien jaar na de oorlog was het behelpen op alle fronten, ook met personeel. Maar de juffrouw en de meester konden normaal schrijven en rekenen. Meneer Van Dalen Wachtte Op Antwoord en het was stam plus -t. Karel de Grote werd geboren van 768 tot 814 en Laurens Janszoon Coster vond circa 1450 de boekdrukkunst uit. Dat laatste is wat twijfelachtig, maar ja, de gloeilamp, radio en televisie zijn ook in heel wat landen uitgevonden.
Wat gaat er mis? Waarom kan de school van nu niet wat de Leerschool wel lukte?
Het antwoord op die vraag is ontluisterend simpel: in onze eeuw van de gewone man moet alles eerlijk zijn. Het is niet eerlijk dat de zoon van de tandarts bijles krijgt en de dochter van de vuilnisman niet. Enzovoort, vul zelf maar aan.
Hardnekkig trekken pedagogen, socio-, psycho- en andere -logen ten strijde tegen de oneerlijkheid. Misschien moet dat ook wel, wie zal het zeggen, maar hun lot is dat van Don Quichot. Eerlijkheid komt in de natuur niet voor. De een eet, de ander wordt gegeten. De een krijgt kanker, de ander niet. De een is slim, de ander dom. De een heeft rijke ouders, de ander arme. Dat brei je niet recht, dat strijk je niet glad.
En dat verklaart meteen waarom de burger boos is: gebrek aan eerlijkheid. Vandaar het machteloze rumoer der keffers in ons land eerder deze maand. Uiteindelijk levert het niets op. De wereld zal niet eerlijker worden. Niet op school, niet in of buiten Europa. Is dat fijn? Nee, het is de natuur. Wim T. Schippers zei het al: „De natuur maakt alles kapot.”
_________________________________
Reageren kan hier.