Er is iemand vermoord. Justitie heeft jou in het vizier. Hoe bewijs je dat jij niet de dader bent?

Dat kan niet. Je kunt hooguit bewijzen dat je op zeker moment elders was. Soms helpt dat, soms niet. Word je bijvoorbeeld beschuldigd van de inzet van een huurmoordenaar, dan sta je als verdachte met lege handen. Plaats en tijd spelen dan geen rol. Bewijs maar eens dat je bij La Place onder het genot van een kopje koffie Balthasar Gerards niet had uitgenodigd om voor een x bedrag je schoonmoeders hellegang te bevorderen.

Verpleegster Lucia de Berk kan ervan meepraten. ‘Bewijs maar eens dat je die zeven kindertjes niet hebt vergiftigd.’

Nou hoef je als verdachte niet te bewijzen dat je iets niet hebt gedaan. Het OM moet bewijzen dat je het wel deed. Dat meende het OM te kunnen doen door allerlei zaken bij elkaar te scharrelen die niets met de sterfgevallen te maken hadden, twee moorden op grond daarvan bewezen te verklaren en vervolgens met statistisch prutswerk tot een ‘schakelbewijs’ te komen: dan zal De Berk die vijf andere moorden ook wel gepleegd hebben.

Tegenover dit soort bewijsvoering sta je als verdachte machteloos. De justitiële machine walst je plat. Vermoorde onschuld is het gevolg. De Berk zat ruim zes jaar achter tralies. En er zijn meer van dit soort missers geweest.

Wie de documentaireserie ‘Making a Murderer’ van Netflix nog niet gezien heeft, moet eerst kijken en dan pas verder lezen. Spoiler alert! Verklapalarm! Sorry moerstaaladepten, maar het Engels wint.

Steven Avery is een simpele ziel die achttien jaar vastzit voor een verkrachting die hij niet heeft gepleegd. Als de echte dader op DNA-bewijs wordt gepakt, komt Avery vrij. Hij wil geld zien van de staat Wisconsin en eist via de rechter een miljoenencompensatie. Dan worden op het terrein van de autosloperij waar Avery woont de zwartgeblakerde resten van een fotografe gevonden. Avery en zijn zwakbegaafde neef Brendan Dassey, 16 jaar toen hij werd opgepakt, krijgen beiden levenslang.

Probeer nu eens te verzinnen wat justitie en de verdediging allemaal fout kunnen doen. Wat juristen in de staat Wisconsin aan ongein uithaalden om Avery en Dassey veroordeeld te krijgen, verzin je niet bij elkaar. En dat weten we precies dankzij twee documentairemakers die het proces van A tot Z op video hebben vastgelegd.

Dezelfde mensen die Avery in 1985 achter de tralies kregen voor de verkrachting die hij nooit pleegde, gaan nu aan de slag om hem wegens moord veroordeeld te krijgen. Het onderzoek gaat omwille van de objectiviteit naar een naburig politiecorps, maar de agenten van het eerste uur blijven zich met de zaak bemoeien en verschaffen zich eigenmachtig toegang tot de autosloperij, waar ze op wonderbaarlijke wijze allerlei vormen van zogenaamd bewijs vinden.

We zien de simpele Brendan Dassey tijdens verhoren antwoorden verzinnen in een poging van zijn opdringerige ondervrager af te komen.
„Wat houd je nog meer achter?”
„Eh…”
De rechercheur hoopt dat Dassey daderkennis prijsgeeft, maar de jongen heeft duidelijk geen flauw benul. Als hij na veel aandringen heeft ‘bekend’ dat hij de keel van de vastgeketende fotografe heeft doorgesneden, vraag hij of hij weg mag, want hij moet naar een cursus.
Aan het eind van zijn geduld begaat de politieman een doodzonde door zelf een cruciaal ‘feit’ prijs te geven:
„Wie schoot haar door het hoofd?”
Dassey: „Dat deed hij.”

Iedereen in de rechtszaal en iedere Netflixkijker ziet een hele serie flaters en goedkope retorische trucs voorbijkomen. Het OM gaat op zijn bek voor het oog van de natie. Maar het maakt niet uit. Het hof is de staat en de staat is de baas en de baas doet wat hij wil.

Onthutsend is hoe het oordeel van de jury de waarheid schept. Tot dat moment eist de objectiviteit dat een verdachte onschuldig kan zijn. Na het vonnis is de tot dusver onpartijdige rechter er plotseling niet alleen ten diepste van overtuigd dat Avery schuldig is, maar oordeelt hij dat de man een zodanig gevaar voor de maatschappij is dat hij levenslang krijgt zonder recht op gratie.

Die houding zie je ook bij de rechters die De Berk vonnisten: in hoger beroep kreeg ze niet alleen levenslang, maar erbovenop – heel ongebruikelijk – tbs met dwangverpleging, om een toekomstige gratieverlening uit te sluiten.

Een ex-vriendin van Avery zegt in de documentaire: „Jij kunt de moord helemaal niet gepleegd hebben, want je kwam bij mij vandaan en er was te weinig tijd.” Nu de serie te zien is, zegt ze verrassend genoeg iets anders: „Hij is gewelddadig en ik denk dat hij schuldig is.”

Uit de serie blijkt dat hij waarschijnlijk onschuldig is, maar zekerheid is er niet. Dat is ook niet de crux van de documentaire. Niemand, schuldig of onschuldig, verdient een rechtszaak zoals je die in totalitaire staten ziet om tegenstanders van het regime uit te schakelen.

Een advocaat van Avery grapt voor de camera tegenover zijn collega dat hij hoopt dat er bij hem in de tuin nooit botten worden gevonden, want vanaf dat moment ben je vogelvrij.

Als dit de wijze van berechting is in een rechtsstaat, kun je net zo goed in Noord-Korea wonen.

_________________________________

Reageren kan hier.