Tag archieven: complotten

Kwakdenken 2.0

rob rondEr is iets mis met onze soort. Zodra wij ergens van overtuigd zijn geraakt, roesten we in die overtuiging vast. Aan feiten hebben we dan geen boodschap meer. Argumenten zijn kansloos.

„Hoezo? Ik sta altijd open voor redelijke argumenten.”

Wat zeg je me daar?

„Ik sta altijd open voor redelijke argumenten.”

Proef op de som. Is Lady Di verongelukt of is ze vermoord door de Britse geheime dienst?

„Vermoord.”

Volgende vraag. Geloof je in God?

„Ja natuurlijk.”

Eerst Lady Di. Alle feiten wijzen op een ongeluk. Waarom denk je dat ze vermoord is? Daarvoor bestaat nog geen begin van bewijs.

„Nee domoor, de overheid en de media willen dat wij in een ongeluk geloven. Moet je op Google eens deze twee woorden intikken: diana murder. Krijg je bijna veertien miljoen hits. Maar als dat voor jou niet genoeg is, slaap je toch lekker verder.”

Oké, nu God. Jij komt uit…?

„Ik ben geboren en getogen in Veenendaal.”

Dan vermoed ik dat op het nachtkastje van je ouders de Bijbel ligt. Welk boek denk je dat er op dat kastje zou liggen als je uit Mekka kwam? Dus zeg eens, als je god blijkbaar afhangt van de plek waar je wieg staat, wat zegt dat dan over zijn bestaan?

„Kun jij bewijzen dat Hij niet bestaat?”

Goed, ik heb een voorstel: als jij bewijst dat Wodan niet bestaat, gebruik ik dezelfde bewijsvoering voor alle andere goden.

„Je kunt me de pot op. Voor mijn geloof heb ik geen bewijzen nodig.”

Jij staat toch altijd open voor redelijke argumenten?

„Ga jij eerst maar eens iets lezen over dat onderwerp. Verdiep je erin, dan hou je tenminste op met van die domme vragen te stellen. Moet ik hier echt serieus op ingaan?”

Discussies tussen gelovigen en sceptici lopen steevast langs lijnen zoals hierboven geschetst. Niet alleen zitten beide partijen potdicht voor elkaars argumenten. Pogingen de ander te overtuigen werken zelfs averechts. Psychologische experimenten hebben aangetoond dat lezers met een overtuiging zich door een tekst gesterkt voelen, ook als de inhoud lijnrecht tegen hun overtuiging ingaat. Dan voelt de lezer zich bedreigd en zet hij zich schrap in zijn geloof. Discussiëren? Zinloos.

Dankzij het internet konden complottheorieën een hoge vlucht nemen. Achter aanslagen, moorden, vliegrampen, zedenmisdrijven, rampen, ongelukken, ziekten, medicijnprijzen, handelsakkoorden zit altijd een groep snoodaards. Niets is toevallig. Geheime types trekken aan de touwtjes.

Waardoor komt het dat waarheidszoekers bereid zijn zonder bewijs in allerlei zaken te geloven? Daar is menige studie naar verricht. Volgens de Amerikaanse filosoof Cassam is er iets mis met de manier van denken van deze mensen. Het gaat om een persoonlijkheidstrek, iets wat in hun aard zit.

Het heeft dan geen enkele zin om je af te vragen op grond van welke feiten en overwegingen de waarheidszoeker in een complot gelooft. Hij geloof erin omdat hij zo in elkaar zit. Hij kan niet anders. Zijn lichtgelovigheid is een defect. Hem daarop wijzen heeft geen zin, want blindheid voor zijn eigen defect maakt deel uit van het defect.

Kan het kwaad? Ja. Het geloof dat er geheime krachten aan het werk zijn, maakt dat een groot aantal mensen zich afkeert van politici, journalisten, wetenschappers en anderen die samen een elite vormen die zich voor het karretje van die geheime krachten laten spannen. Weg met de elite! Weg met de EU! Weg met de NAVO! Weg met de graaiers en bedriegers!

Aan beide kanten van de Atlantische Oceaan tref je politici die gretig inspelen op de ontevredenheid van de massa’s. Vaak zijn ze blond. Wat denk je, kan dat kwaad?

Wat eraan te doen? Uitroeien van het kwakdenken 2.0 is geen eenvoudige zaak. Discussiëren is zinloos, ik spreek uit ervaring. Maar we zouden kunnen beginnen kinderen op school beter te leren nadenken.

________________________________

Reageren kan hier.