Het is fijn om gelijk te krijgen. Als dan de persoon van wie je gelijk krijgt, ook nog iemand is die je hoog hebt zitten, kan de dag niet meer stuk. In mijn geval is die persoon de schrijver en slavist Karel van het Reve. Kom ik straks op terug. Het onderwerp? De journalistiek. Ons standpunt? De Nederlandse journalistiek houdt niet over.

Dat kun je gemakkelijk vaststellen door Nederlandse kwaliteitskranten te leggen naast buitenlandse. Je ziet dan dat de vaderlandse pers vaak niet weet hoe je veel voorkomende vreemde namen spelt. In één Nederlandse krant kom je soms vier varianten tegen: Shoigu, Shoigoe, Sjoigu, Sjoigoe – allemaal fout — en nu hou ik maar op, hoewel er van de Russische minister van Defensie in onze bladen nog andere varianten te vinden zijn.

Ik ben bang dat het niet gaat om nonchalance. Ik vermoed koppig onbenul. Nog niet zo lang geleden was Denis Mensjov een gevierd wielrenner. De krant waar ik werkte, schreef een ‘t’ te veel: Mentsjov. Ik kon aantonen dat dat fout was. De redactie weigerde de naam voortaan goed te spellen. „We hebben altijd Mentsjov gespeld, dat kunnen we nu niet meer veranderen.” Nog een voorbeeld: de naam van de voormalige Vitesse-eigenaar hoor je te spellen als Zjordania. Zo spreek je die naam ook uit: met ‘zj’. De pers hield stug vast aan Jordania.

Al twaalf jaar berichten radio en tv over een beroemde tennisster en al twaalf jaar wordt haar naam verkeerd uitgesproken: Sjarapóva in plaats van het correcte Sjarápova. Is het zo moeilijk om het goed te doen? Welnee, je haalt het zo uit Wikipedia.

Mij vielen de schellen van de ogen toen ik in mijn Moskouse tijd zag hoe Amerikaanse journalisten werken. Als ze bij een grote gebeurtenis de straat opgingen om het publiek te polsen, schreven ze standaard op: voornaam, achternaam, leeftijd, beroep. Nooit heb ik gezien dat ze daarvan afweken. En in hun berichten stonden die gegevens consequent op een duidelijke plaats vermeld. Hoe doen we dat in Nederland? Soms wel een voornaam, soms niet. Er staat dat Jantje vijftien is, maar bij Pietje staat niets. Alle varianten komen voor, het is een inconsequent en rommelig geheel.

Niet alleen met taal en spelling wordt geklunsd. ’s Nachts na twaalven stap ik in de auto. Radio aan, ik val in een interview. Tegen enen neemt de presentator afscheid. De naam van de gast is niet één keer gevallen. Die is aan het begin van het programma genoemd en daar hebben we het mee te doen. Wat leren mensen eigenlijk op de school voor journalistiek?

Oudere journalisten hoor je verzuchten dat de krant niet meer is wat ie geweest is. Klopt dat? Luister naar  deze radiocolumn uit 1981, die Karel van het Reve uitsprak voor de Wereldomroep. Wanneer merkte hij dat de Nederlandse journalistiek een rommeltje was? In 1954, toen hij in de VS werk van plaatselijke journalisten onder ogen kreeg.

Dat ik nog mee ga maken dat het vak bij ons beter wordt, geloof ik niet. Daarvoor is eerst de erkenning nodig dat het nu niet goed is. En dat vergt inzicht. Van het Reve in zijn column over deze achterlijkheid: „Soms weet men dat in ons land zelf niet.”

Ik heb wel eens pogingen gewaagd om het niveau bij mijn oude krant op te krikken. Voor het redactiestijlboek leverde ik, op verzoek, het lemma ‘Russische namen’. Niet alleen keek er nooit een collega naar, maar toen ik een keer op een fout in de krant wees, besliste de hoofdredacteur tijdens mijn afwezigheid het ontstane dispuut in het voordeel van de nitwit. Waarna ik wees op het stijlboek. De hoofdredacteur,  met het schaamrood op de kaken: „Dat hebben ze me niet laten zien.” Niettemin is ook die naam nooit meer correct in de krant gekomen.

Ik heb een website gemaakt die de spelwijze van Russische namen voorkauwt en hierover redacties van kranten gemaild. Reactie? Nul, op een enkele gunstige uitzondering na. De spelling in de kranten? Als vanouds een zootje.

Redacteuren zijn net mensen. Iedereen die meer fouten maakt dan ik, is dom. Iedereen die minder fouten maakt en mij op mijn fouten wijst, is een pietlut. Daarmee is het peil van onze journalistiek als in graniet gebeiteld.

_________________________________

In de tekst staan twee links:
Pietlut • Karel van het Reve
russischenamen.nl
_________________________________

Reageren kan hier.