Zou er een ‘wet van Zwagerman’ zijn, dan had ik ermee moeten zitten dat mijn vader ooit een zelfmoordpoging deed. Het was een onhandige manoeuvre waar ik weinig waardering voor had. Daarna heeft hij nog vele jaren naar genoegen geleefd totdat moeder natuur zich van hem ontdeed. Kun je met een gerust hart aan moeder natuur overlaten.
De periodes voor je geboorte en na je dood zijn zo onmetelijk lang, dat je je af kunt vragen waarom je het zeer tijdelijke verblijf op deze aardkloot eigenmachtig zou moeten bekorten. Overigens, mocht er een oerknal hebben plaatsgevonden waaraan niets voorafging, volgt er dan ook een slotknal waarop niets meer volgt? Hier schiet mijn verbeeldingskracht even tekort.
Als Joost Zwagerman zo intelligent was als veel mensen lijken te denken en ook zeggen, kun je je afvragen waarom hij zijn eigen goede raad niet opvolgde: nooit zelf uit het leven stappen. In Trouw lees ik: Zelfmoord heeft ‘een licht egoïstische component’, vindt Zwagerman, vanwege de ingrijpende gevolgen ervan voor de nabestaanden: „Je zou kunnen zeggen: eigen sores eerst. Nabestaanden ervaren een soort stempeling voor de rest van hun leven. Ze zijn geestelijk gebrandmerkt.”
Daar moet ik aan denken als ik de video zie met zijn toen 12-jarige dochter Daantje op de première van Anne in Theater Amsterdam. Alsjeblieft, Daantje, cadeautje van papa voor jou en je broers.
Was het leed van de slechts 51-jarige Zwagerman ondraaglijk? Die conclusie zou kunnen volgen uit het feit dat hij het niet langer wenste te dragen. De ziekte van Bechterev was bezig hem krom te maken. Hij leed aan depressies. Hoe erg waren die? Zijn goede vriendin Jessica Durlacher plaatst daar vraagtekens bij door in DWDD te veronderstellen dat de zelfmoord in een opwelling moet hebben plaatsgevonden. Foutje zonder kans op herstel. Ai!
In dezelfde week berichtten de media ook over een andere zelfmoord: die van Caroline Dijkman. De docente biologie werd op het Sint-Maartenscollege in Maastricht door haar collega’s gepest. Ik dacht vroeger dat pesten op school de taak van de leerlingen was, hoewel mijn leraren er ook wat van konden. Dijkmans pestende collega’s planden bijvoorbeeld opzettelijk vergaderingen op dagen dat zij vrij was. Als ze vervolgens haar rooster aanpaste en toch naar school ging, bleek zo’n vergadering plotseling niet door te gaan. In 2012 meldde ze zich van ellende ziek, maar de vernederingen en teleurstellingen bleven door haar hoofd spoken en in augustus dit jaar benam ze zichzelf het leven. Ook zij werd slechts 51 jaar. De schoolleiding zegt zich van geen kwaad bewust te zijn.
Wie mag uit het leven stappen? Zwagerman niet en Dijkman wel? Van de kerk mag niemand het. Van onze wetgever iedereen. In sommige Aziatische en Afrikaanse landen kun je in de bak belanden na een mislukte zelfmoordpoging. En in Noord-Korea kan na een geslaagde zelfmoord je familie op straf rekenen.
Wie zijn wij om Zwagerman of Dijkman te veroordelen? Uit het leven stappen doet niemand omdat hij het geluk niet meer aankan. Ondraaglijke pijn kan ook geestelijk zijn. Neem Léonie Holtes, die zich inzette voor tbs’ers, totdat haar demonen bezit van haar namen.
De dood is afschrikwekkend, maar heeft ook aanlokkelijke kanten. Eindelijk rust. Mijn vader placht te zeggen: je wordt geboren om te sterven.
Dat is een misvatting. Je wordt geboren om te leven. Dood zijn kan nog lang genoeg.
_________________________________
Reageren kan hier.