Hoera, vakantie. We vliegen naar de zon. Op naar de incheckbalie. Hé, waar is mijn paspoort?

„Heb jij het zwarte tasje met mijn paspoort gezien?”
Mijn reisgenoot schudt van nee. En dan, meewarig: „Heb je het inbrekersalarm thuis wel aangezet?”
„Natuurlijk heb ik dat gedaan.”

Weer schudt hij zijn hoofd. „Ik heb het je niet zien doen. En dat tasje heb je ook al niet bij je.”
Lichte paniek. Zoeken, zoeken. Niks.

„Geloof me nou maar”, zegt mijn reisgenoot. „Dat tasje heb je vast thuis laten liggen en het alarm staat uit.”

Shit, zou het waar zijn? Heb ik het mis?

„Jij gelooft mij nooit”, zegt mijn reisgenoot. „Niet als het hierom gaat en al helemaal niet als het gaat om grote dingen in het leven.”

Bah, wat vervelend. Ben ik echt zo’n sukkel?

„We zullen terug moeten om dat tasje met je paspoort te halen”, zegt mijn reisgenoot.
„Misschien dat je me nu ook eens gaat geloven op die andere punten. Nine eleven, bijvoorbeeld.”

„Nou effe niet”, zeg ik. „Niet weer die hele discussie.”

„Nee hoor. En je hoeft mij ook niet te geloven. Maar zelfs de TU Delft heeft een expert ruimte geboden om vraagtekens te zetten bij de instorting van het World Trade Center. Er waren explosieven geplaatst in opdracht van het Witte Huis.”

„Is allemaal onderuitgehaald door andere experts.”

„Ja hèhè, da’s makkelijk. Mooie experts. En voor geld kun je iedereen van alles laten beweren.”

Wat een slecht moment voor dit onderwerp. We missen onze vlucht nog. Even naar de buren bellen. „Dag Jan, kun je even door de brievenbus kijken of je een rood lampje ziet knipperen? Dat is het inbrekersalarm. Bel je me terug?”

„Of de maanlandingen. Allemaal nep. En de Holocaust? Een leugen van de Joden. Vaccinaties? Big farma zit erachter en verbloemt de schadelijkheid. En…”

„Man, houd je mond of ik wil niet eens meer met je op reis. Wel eens van falsificatie gehoord?”

„Ja natuurlijk, maar dit zijn geen valse geruchten en…”

Hopeloos geval, mijn reisgenoot. „Nee jongen, falsificeren betekent iets anders dan het verspreiden van valse geruchten. Falsificatie is zoeken naar feiten die je standpunt ontkrachten. Zolang dat ontkrachten mislukt, kun je er voorzichtig van uitgaan dat je standpunt misschien klopt.”

Weer dat spotlachje. „Waarom iets ontkrachten als er zo veel bewijs is? Zoals dat paspoort van jou, dat gewoon thuis ligt. En het alarm dat geheid uit staat.”

Telefoon. „Het lampje knippert”, zegt buurman Jan. Meer goed nieuws: het tasje met mijn paspoort blijkt in de grote koffer te zitten die ik nog moest inchecken. Hoera, de reis gaat door! Triomfantelijk zwaai ik met mijn paspoort naar mijn reisgenoot.

Kun je samenzweringsadepten nou beter negeren of bestrijden? Gelijk krijg je toch niet. Als je ze bekrompen, naïef, lichtgelovig, onlogisch of irrationeel noemt, krijg je dezelfde eigenschappen per jij-bak terug. Als je al niet het verwijt krijgt dat je je hebt laten omkopen.

Tegen samenzweringstheorieën is geen kruid gewassen, beaamt Cassam Quassim, hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Warwick. Toch luidt zijn advies: bestrijden. Waarom? Om mensen te helpen die door al die onzinnige theorieën aan het twijfelen worden gebracht.

Te laat is het in ieder geval voor het dwaallicht dat in de bevroren Niagara het bewijs ziet dat de klimaatcrisis nep is. Een man die gelooft dat vaccinaties schadelijk zijn. Zijn naam? Trump. Met zo’n man aan het roer van de machtigste staat ter wereld gaan we 2018 in. Sterkte!

________________________________

Reageren kan hier.